صرافی ارز دیجیتال چیست؟

امروزه با پیشرفت تکنولوژی و سرعت رشد اطلاعات اتفاقات مهمی در دنیای سرمایه گذاری مالی اتفاق افتاده است. به طور مثال در اوایل دهه 2010 میلادی کمتر کسی از حوزه ارز های دیجیتال و بلاکچین اطلاعاتی داشت و یک موضوع ناشناخته برای تمام مردم دنیا بود که رفته رفته با رشد اینترنت و بستر های مختلف شناخت مردم به ارز های دیجیتال بیشتر شد و همین شناخت مردم و افزایش تقاضا باعث رشد قیمت اولین ارز دیجیتال یعنی بیت کوین شد. یکی از دغدغه هایی مردم برای خرید ارز دیجیتال داشتن راهی مطمئن برای خرید آن بود به همین علت صرافی های ارز دیجیتال پا به عرصه حضور گذاشتند.
صرافی‌های ارز دیجیتال برخلاف صرافی‌های سنتی، مجازی هستند و در قالب سایت یا اپلیکیشن موبایل فعالیت می‌کنند. این صرافی‌ها انواع مختلفی دارند که هریک ویژگی‌های خاص خود را دارد. اگر نمی‌دانید صرافی ارز دیجیتال چیست و معاملات در آن چگونه انجام می‌شود مطالب زیر را حتما دنبال کنید.

تعریف دقیق‌تر صرافی ارزدیجیتال

صرافی ارز دیجیتال یا کریپتو اکسچنج (Cryptocurrency Exchange) پلتفرم مجازی و آنلاینی است (معمولاً یک وب‌سایت یا اپلیکیشن) که در آن اشخاص می‌توانند ارز دیجیتال بخرند، بفروشند یا معامله کنند. این مبادله می‌تواند تبدیل یک ارز دیجیتال به یک کریپتوکارنسی دیگر باشد (مانند تبدیل بیت کوین یا تتر به اتریوم) یا تبدیل یک ارز دیجیتال به پول فیات (مانند بیت کوین به تومان یا تتر به دلار) یا برعکس باشد.
صرافی های ارز دیجیتال به وجود آمدن تا مسیر خرید و فروش ارز های دیجیتال را راحت کنند. به طور مثال یک فردی به دنبال خرید مقداری بیت کوین است این فرد می‌تواند با واریز پول خود در صرافی معادل مقدار پولی که واریز کرده بیت کوین خریداری کند. یا فردی از طریق ترید کردن سود خود را نقد کند تا به حسابش واریز شود. او بیت کوین های خود را به صرافی انتقال داده و صرافی بیت کوین های او را فروخته و معادل بیت کوین به او پول واریز می‌کند.

برای ثبت‌نام یا انجام معامله، نیاز به حضور فیزیکی در محل دفتر صرافی ارز دیجیتال وجود ندارد و تنها کافی است از طریق سایت یا اپلیکیشن موبایل اقدام شود. چراکه وقتی با دارایی‌هایی از جنس دیجیتال سروکار داریم، نیاز به مراجعه حضوری از بین می‌رود.

صرافی ارز دیجیتال چگونه کار می‌کند؟

صرافی‌های ارز دیجیتال به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند که هر کدام دوباره به چند بخش تقسیم می شوند و روش‌های خاص خود را برای انجام معاملات دارند:

حالت اول: در این نوع صرافی‌ها، شما مستقیماً با خود صرافی معامله می‌کنید. به عبارت دیگر، برای خرید ارز دیجیتال، آن را از صرافی خریداری می‌کنید و برای فروش، ارز دیجیتال خود را به صرافی می‌فروشید. در این حالت، درآمد صرافی از تفاوت قیمت خرید و فروش ناشی می‌شود؛ به این معنا که قیمت خرید ارز دیجیتال از صرافی معمولاً بالاتر از قیمت فروش آن به صرافی است.

حالت دوم: در این نوع صرافی‌ها، صرافی به عنوان یک واسط عمل می‌کند و خود طرف معامله نیست. در اینجا، صرافی فقط به تسهیل معاملات بین خریداران و فروشندگان می‌پردازد و از هر معامله درصدی به عنوان کمیسیون (مثلاً ۰.۱ درصد از مبلغ معامله) دریافت می‌کند. به طور کلی، در سطح جهانی، بیشتر صرافی‌ها به روش دوم فعالیت می‌کنند، اما در ایران، به ویژه در زمان نگارش این مطلب، تعداد بیشتری از صرافی‌ها از نوع اول هستند که خودشان طرف معامله هستند.

این دو مدل، ساختار اصلی کار صرافی‌های ارز دیجیتال را تشکیل می‌دهند و هر کدام مزایا و معایب خاص خود را دارند.

انواع صرافی ارز دیجیتال

صرافی‌های ارز دیجیتال را می‌توان بر اساس ویژگی‌ها و عملکردهای مختلف به دسته‌های متنوعی تقسیم‌بندی کرد. در حال حاضر، مهم‌ترین انواع صرافی‌های ارز دیجیتال به شرح زیر هستند:

1. صرافی متمرکز (Centralized Exchange or CEX): این نوع صرافی‌ها به عنوان واسطه‌ای بین خریداران و فروشندگان عمل می‌کنند و مدیریت معاملات را بر عهده دارند.

2. صرافی غیرمتمرکز (Decentralized Exchange or DEX): در این صرافی‌ها، معاملات به صورت مستقیم بین کاربران انجام می‌شود و نیازی به واسطه نیست.

3. صرافی همتابه‌همتا (Peer-to-Peer or P2P Exchange): این نوع صرافی‌ها به کاربران این امکان را می‌دهند که به طور مستقیم با یکدیگر معامله کنند، بدون اینکه نیاز به واسطه‌ای داشته باشند.

این دسته‌بندی‌ها به کاربران کمک می‌کند تا با توجه به نیازها و ترجیحات خود، بهترین گزینه را برای معاملات ارز دیجیتال انتخاب کنند.

صرافی متمرکز
صرافی‌های متمرکز، همان‌طور که از نامشان پیداست، تحت مدیریت یک نهاد یا شرکت خاص فعالیت می‌کنند و کنترل کامل بر روی صرافی و دارایی‌های موجود در آن در دست چند شخص یا سازمان قرار دارد.

در حال حاضر، بسیاری از صرافی‌های معتبر ارز دیجیتال مانند بایننس، کوین بیس، کراکن، هوبی، بیتفینکس و کوکوین از نوع متمرکز هستند. بر اساس داده‌های CoinMarketCap، بیش از ۹۰٪ از حجم معاملات ارزهای دیجیتال در اختیار این نوع صرافی‌ها قرار دارد.

در صرافی‌های متمرکز، کنترل کامل بر دارایی‌های دیجیتال کاربران به عهده خود صرافی است. به عبارت دیگر، دارایی‌ها در کیف پول‌های صرافی نگهداری می‌شوند و تنها موجودی حساب کاربران در این صرافی‌ها قابل مشاهده است.

یکی از بزرگ‌ترین معایب صرافی‌های متمرکز، همین متمرکز بودن است که به اعتقاد بسیاری از فعالان این حوزه، با ذات غیرمتمرکز ارزهای دیجیتال در تضاد است. این نقطه ضعف به‌ویژه برای کاربران ایرانی که به دلیل تحریم‌ها همواره در معرض خطر مسدود شدن حساب‌های خود قرار دارند، بیشتر نمایان می‌شود.

صرافی غیر متمرکز
صرافی‌های غیرمتمرکز، که به‌طور اختصار DEX نامیده می‌شوند، یک نوآوری جدید در صنعت ارز دیجیتال هستند که در سال‌های آینده احتمالاً بخش قابل توجهی از بازار را در اختیار خواهند گرفت. آنچه یک صرافی غیرمتمرکز را از یک صرافی متمرکز متمایز می‌کند، نحوه مدیریت و کنترل دارایی‌ها است. در یک صرافی غیرمتمرکز، هیچ نهادی یا شخص خاصی کنترل یا مدیریتی بر دارایی‌های کاربران ندارد. این صرافی‌ها با کمک بلاک چین، قراردادهای هوشمند و سایر پروتکل‌های غیرمتمرکز، تبدیل دارایی‌ها را مستقیماً از طریق کیف پول شخصی هر فرد انجام می‌دهند.

در این نوع صرافی‌ها، فرد وارد سایت صرافی می‌شود، کیف پول خود را به صرافی متصل می‌کند و مستقیم از داخل کیف پول خود ارز را به یک قرارداد هوشمند ارسال می‌کند تا معامله انجام شود و سپس از همان قرارداد هوشمند ارز جدید خود را دریافت می‌کند. یونی سواپ، بزرگ‌ترین صرافی غیرمتمرکز بازار است که از شبکه اتریوم استفاده می‌کند. با این حال، این صرافی‌ها هنوز چالش‌های فنی و ساختاری را در پیش دارند و نمی‌توانند به طور کامل جایگزینی برای صرافی‌های متمرکز باشند. با این حال، مزیت‌های مهمی را نسبت به نوع متمرکز دارند و احتمالاً در آینده نزدیک به عنوان یک گزینه جایگزین برای کاربران محبوب خواهند شد.
از آنجا که صرافی‌های غیرمتمرکز به زیرساخت‌های مبتنی بر بلاک چین وابسته هستند، میزان مقیاس‌پذیری بلاک چین میزبان تأثیر قابل توجهی در عملکرد درست آن خواهد داشت. به عنوان مثال، یونی سواپ از شبکه اتریوم استفاده می‌کند و در اوایل ۲۰۲۱، کارمزد هر معامله به بالای ۴۰ دلار رسید، زیرا برای تبدیل‌ها باید روی شبکه اتریوم تراکنش انجام شود و شبکه اتریوم در آن مقطع شلوغ بود. این نشان می‌دهد که میزان مقیاس‌پذیری بلاک چین میزبان می‌تواند بر عملکرد صرافی‌های غیرمتمرکز تأثیر قابل توجهی داشته باشد. بنابراین، توسعه زیرساخت‌های بلاک چین و بهبود مقیاس‌پذیری آنها برای صرافی‌های غیرمتمرکز ضروری است.

صرافی‌های همتابه‌همتا
در صرافی‌های همتابه‌همتا، دو شخص به طور مستقیم با یکدیگر معامله انجام می‌دهند، که به نوعی مانند سایت و اپلیکیشن «دیوار» عمل می‌کنند. خریداران و فروشندگان در این پلتفرم‌ها آگهی خرید و فروش درج می‌کنند و خریداران و فروشندگان می‌توانند از بین آگهی‌ها یکی را انتخاب کرده و معامله موردنظر خود را انجام دهند.

به منظور جلوگیری از کلاهبرداری، بیشتر صرافی‌های همتابه‌همتا امکان قفل‌کردن دارایی تا تأیید مشتری را فراهم کرده‌اند و همچنین فرایندهای حل اختلاف برای معاملات پیش‌بینی شده است. این صرافی‌ها به معامله‌گران نسبت به تعداد معاملات و عملکردشان امتیاز داده می‌شود و معامله‌گران برتر بالاتر از بقیه نمایش داده می‌شوند.

یکی از مزایای مهم صرافی‌های همتا‌به‌همتا، وجود معامله‌گران از کشورهای مختلف و روش‌های پرداخت متنوع است. به عنوان مثال، یک فرد ساکن ایران که به خدمات بانکی بین‌المللی، کارت‌های اعتباری دسترسی ندارد، می‌تواند فردی از کشور ایران انتخاب کند تا از طریق تراکنش بانکی معامله انجام دهد یا به دنبال فردی باشد که پرفکت مانی یا وب مانی می‌پذیرد. این ویژگی به کاربران اجازه می‌دهد تا از مزایای معاملات بین‌المللی بهره ببرند و از محدودیت‌های مالی و بانکی خودداری کنند.

بهترین صرافی ارز دیجیتال برای ایرانی‌ها کدام است؟

برای ساکنان ایران که در دوران تحریم‌های سنگین زندگی می‌کنند، معاملات ارزهای دیجیتال با محدودیت‌های قابل توجهی همراه است. با این حال، این محدودیت‌ها به معنای غیرممکن بودن معاملات ارزهای دیجیتال نیست. بر اساس تجربه، اغلب کاربران ایرانی از دو روش زیر برای معاملات ارزهای دیجیتال بهره می‌برند:

اولین روش، مراجعه به صرافی‌های ایرانی است که به دلیل تحریم‌ها و محدودیت‌های بانکی، اغلب با محدودیت‌های بیشتری مواجه می‌شوند. این صرافی‌ها اغلب با محدودیت‌های بانکی و تحریم‌ها مواجه هستند و به همین دلیل، کاربران ایرانی اغلب با مشکلاتی مانند مسدود شدن حساب یا عدم دسترسی به خدمات بانکی مواجه می‌شوند.

دومین روش، استفاده از صرافی‌های خارجی است که به دلیل عدم محدودیت‌های بانکی و تحریم‌ها، اغلب با شرایط بهتر برای معاملات ارزهای دیجیتال مواجه می‌شوند. این صرافی‌ها اغلب با شرایط بهتر برای معاملات ارزهای دیجیتال مواجه می‌شوند، اما اغلب با محدودیت‌های دیگری مانند محدودیت‌های دسترسی به خدمات بانکی یا عدم پشتیبانی از ارزهای محلی مواجه می‌شوند. با این حال، این روش اغلب به کاربران ایرانی اجازه می‌دهد تا از مزایای معاملات ارزهای دیجیتال بهره ببرند و از محدودیت‌های مالی و بانکی خودداری کنند.

چگونه یک صرافی ارز دیجیتال ایرانی معتبر پیدا کنیم؟
پیشنهاد می‌کنیم برای پیداکردن و انتخاب بهترین صرافی ارز دیجیتال ایرانی، این ۱۰ معیار را در نظر بگیرید:

1. امنیت و قانون‌گذاری: صرافی‌ها می‌توانند تفاوت‌های جزئی در قوانین امنیتی داشته باشند. به عنوان مثال، قوانین احراز هویت مشتری (KYC) آن‌ها می‌تواند متفاوت باشد، یا می‌توانند سقف واریز و برداشت متفاوتی داشته باشند. بررسی سابقه امنیت صرافی می‌تواند یکی از معیارهای مهم باشد.

2. تجربه و اعتبار: بررسی سابقه فعالیت صرافی و اعتبار آن می‌تواند به شما کمک کند تا به یک صرافی با تجربه و قابل اعتماد دسترسی پیدا کنید.

3. خدمات و پشتیبانی: بررسی خدمات و پشتیبانی ارائه شده توسط صرافی می‌تواند به شما کمک کند تا به یک صرافی با خدمات گسترده و پشتیبانی خوب دسترسی پیدا کنید.

4. کارمزد و هزینه: بررسی کارمزد و هزینه‌های صرافی می‌تواند به شما کمک کند تا به یک صرافی با کارمزد و هزینه‌های مناسب دسترسی پیدا کنید.

5. ارزهای دیجیتال پشتیبانی شده: بررسی ارزهای دیجیتال پشتیبانی شده توسط صرافی می‌تواند به شما کمک کند تا به یک صرافی با پشتیبانی از ارزهای دیجیتال مورد علاقه شما دسترسی پیدا کنید.

6. سرعت و کارایی: بررسی سرعت و کارایی صرافی می‌تواند به شما کمک کند تا به یک صرافی با سرعت و کارایی بالا دسترسی پیدا کنید.

7. امنیت کیف پول: بررسی امنیت کیف پول صرافی می‌تواند به شما کمک کند تا به یک صرافی با امنیت کیف پول بالا دسترسی پیدا کنید.

8. نظارت و کنترل: بررسی نظارت و کنترل صرافی می‌تواند به شما کمک کند تا به یک صرافی با نظارت و کنترل خوب دسترسی پیدا کنید.

9. اعتبار و رتبه‌بندی: بررسی اعتبار و رتبه‌بندی صرافی می‌تواند به شما کمک کند تا به یک صرافی با اعتبار و رتبه‌بندی خوب دسترسی پیدا کنید.

10. بازخورد و نظر کاربران: بررسی بازخورد و نظر کاربران از صرافی می‌تواند به شما کمک کند تا به یک صرافی با خدمات خوب و پشتیبانی خوب دسترسی پیدا کنید.

استفاده از صرافی‌های خارجی

در سال‌های اخیر، تقریباً تمام پلتفرم‌های معاملاتی معتبر خارجی اعلام کرده‌اند که کاربران ساکن کشورهای تحت‌تحریم نمی‌توانند فعالیتی در این پلتفرم‌ها داشته باشند. این مسئله به دلیل تلاش برای جلوگیری از پولشویی، کلاهبرداری و سایر فعالیت‌های غیرقانونی است که اغلب در کشورهای تحت‌تحریم رخ می‌دهد و گاهی نیز دلایل سیاسی دارد.

به عنوان مثال، پیش‌تر احراز هویت در صرافی محبوب بایننس که بزرگ‌ترین صرافی ارز دیجیتال دنیاست الزامی نبود. از همین رو، کاربران ایرانی می‌توانستند با تغییر IP از این صرافی برای معامله استفاده کنند. با این حال، پس از اعلام بایننس مبنی بر لزوم احراز هویت، این کار برای کاربران ایرانی غیرممکن شد. همین مسئله درباره صرافی کوکوین (KuCoin) هم وجود دارد. این صرافی نیز اعلام کرده است که کاربران ساکن کشورهای تحت‌تحریم نمی‌توانند فعالیتی در این پلتفرم داشته باشند.

این محدودیت‌ها به دلیل تلاش برای حفظ امنیت و اعتبار پلتفرم‌های معاملاتی است. با این حال، این مسئله برای کاربران ایرانی که می‌خواهند از معاملات ارز دیجیتال بهره ببرند، مشکلاتی ایجاد می‌کند.

صرافی ارز دیجیتال یک بستر مجازی است که در آن افراد می‌توانند ارزهای دیجیتال خود را در قبال پول ملی یا ارزهای دیجیتال دیگر معامله کنند. صرافی‌ها می‌توانند خودشان طرف معامله مشتریان باشند و از اختلاف بین قیمت خرید و فروش سود ببرند، یا فقط به عنوان یک واسط بین معامله‌گران عمل کنند و تنها کارمزد معاملات را بگیرند.

صرافی‌های ارز دیجیتال بر اساس خدمات و نوع عملیات‌ها انواع مختلفی دارند که در این مقاله به هریک اشاره کردیم. برای ما معامله‌گران ایرانی، با توجه به تحریم‌ها، بهترین نقطه شروع صرافی‌های ایرانی هستند. در سایت‌های صرافی ایرانی می‌توان ریال را به بیت کوین، اتر، تتر و سایر ارزهای دیجیتال مطرح تبدیل کرد.

اگر قصد معامله حرفه‌ای ارزهای دیجیتال را دارید یا می‌خواهید ارزهای کمتر شناخته‌شده را معامله کنید، می‌توانید با در نظر گرفتن ریسک تحریم‌ها، ارز خریداری‌شده در سایت صرافی ایرانی را به یک صرافی خارجی مانند بایننس منتقل کنید و در آنجا معاملات موردنظر خود را انجام دهید. با این حال، باید توجه داشت که این کار با ریسک تحریم‌ها همراه است و باید به قوانین و مقررات مربوطه توجه کرد. علاوه بر این، باید به امنیت و اعتبار صرافی خارجی نیز توجه کرد تا از هرگونه مشکل یا کلاهبرداری جلوگیری شود.