آموزش تحلیل فیبوناچی تکنیکال

مقدمه

ابزار فیبوناچی یکی از عناصر اساسی در تحلیل تکنیکال محسوب می‌شود. فهم نحوه استفاده از این ابزار و میزان اعتمادی که می‌توان به آن داشت، برای هر معامله‌گری که می‌خواهد از دانش لئوناردو فیبوناچی، ریاضیدان مشهور، بهره‌برداری کند، بسیار مهم است. برخی از معامله‌گران به‌طور کامل به ابزارهای فیبوناچی برای اتخاذ تصمیمات خود اعتماد دارند، در حالی که عده‌ای دیگر این مطالعات را به عنوان یک نظریه علمی غیرمعمول می‌نگرند که ممکن است بر روند بازار تأثیر بگذارد. در این آموزش، به بررسی مفهوم فیبوناچی، انواع مختلف آن و همچنین مهم‌ترین نوع‌های آن خواهیم پرداخت.

لئوناردو پیزانو، معروف به فیبوناچی، یک ریاضیدان ایتالیایی بود که در سفرهایش به همراه پدرش با سیستم عددی باستانی هندی آشنا شد. این سیستم شامل 9 نماد بود و به او کمک کرد تا به کشف و توسعه اعداد و دنباله فیبوناچی بپردازد.

در سال 1202، او کتابی به نام «Liber Abaci» نوشت که به‌طور خاص برای بازرگانان طراحی شده بود و در آن از روش‌های ریاضی برای محاسبه سود و زیان استفاده می‌شد. در این کتاب، او دنباله‌ای از اعداد را برای حل یک مسئله مربوط به زاد و ولد خرگوش‌ها معرفی کرد.

مسئله به این شکل است: فرض کنید یک خرگوش نر و یک خرگوش ماده دارید. پس از یک ماه، این دو خرگوش دو خرگوش جدید (یک نر و یک ماده) به دنیا می‌آورند. در ماه بعد، خرگوش‌های تازه متولد شده نیز دو خرگوش دیگر به دنیا می‌آورند. پس از گذشت یک سال، تعداد جفت خرگوش‌ها به چند خواهد رسید؟ پاسخ این معما 144 است. فرمولی که برای محاسبه این عدد استفاده شده، همان دنباله فیبوناچی است. بنابراین، پس از 12 ماه، تعداد جفت خرگوش‌ها به 144 خواهد رسید.

دنباله اعداد فیبوناچی

دنباله فیبوناچی به صورت زیر تعریف می‌شود:
1، 1، 2، 3، 5، 8، 13، 21، 34، 55، 89، 144، …

همان‌طور که مشاهده می‌شود، هر عدد در این دنباله از مجموع دو عدد قبلی خود به‌دست می‌آید.

علاوه بر این، عدد فی (Φ) که به عنوان نسبت طلایی نیز شناخته می‌شود، از دنباله فیبوناچی استخراج می‌گردد. نسبت طلایی به این صورت تعریف می‌شود: مجموع دو عدد متوالی تقسیم بر عدد بزرگ‌تر، که نتیجه آن یک عدد اعشاری است که تقریباً برابر با 1.618 می‌باشد و با حرف یونانی فی (Φ) نمایش داده می‌شود. نسبت اعداد متوالی در دنباله فیبوناچی به مقدار نسبت طلایی نزدیک است. به‌واقع، هرچه اعداد فیبوناچی بزرگ‌تر شوند، نسبت آن‌ها به 1.618 یا همان عدد فی نزدیک‌تر می‌گردد.

با پیشرفت در دنباله فیبوناچی، هر عضو جدید به نسبت عضو بعدی تقسیم می‌شود و به عدد فی نزدیک‌تر می‌شود. در هنگام استفاده از تئوری موج الیوت، نوسانات نسبت حول مقدار 1.618 نیز قابل مشاهده است، که نشان‌دهنده تأثیر این نسبت در تحلیل‌های مالی و بازارهای سرمایه است.

کاربرد فیبوناچی

فیبوناچی اصلاحی، ابزارهای محبوبی هستند که برای ترسیم خطوط حمایتی، شناسایی سطوح مقاومت، ثبت سفارش‌های توقف ضرر و تعیین قیمت‌های هدف به کار می‌روند. با وجود اینکه برخی از کارشناسان مالی نسبت به کارایی این ابزارهای تکنیکال تردید دارند، فیبوناچی تا به امروز توانسته است رکودهای بازار را به دقت پیش‌بینی کند.

با این حال، مانند سایر ابزارهای معاملاتی، فیبوناچی نیز دارای محدودیت‌هایی است و به همین دلیل توصیه می‌شود که از آن‌ها در کنار سایر اندیکاتورها استفاده کنید.

زمانی که قیمت در جهات مختلف حرکت می‌کند، شروع و پایان این حرکت به راحتی قابل شناسایی است. با استفاده از ابزار فیبوناچی، فاصله این حرکت اندازه‌گیری شده و به‌طور خودکار سطوح "فیبوناچی اصلاحی" و "سطوح اکستنشن" تعیین می‌شوند. این فرآیند به معامله‌گران کمک می‌کند تا نقاط ورود و خروج بهینه‌تری را شناسایی کنند.

نقاط بازگشت قیمت در فیبوناچی

نکته اولی که باید درباره ابزار فیبوناچی در نظر داشته باشید این است که این ابزار در شرایطی که بازار دارای روند مشخصی است، عملکرد بهتری دارد.

اصل این روش به این صورت است که در یک روند صعودی، هنگام بازگشت قیمت به سطوح حمایت فیبوناچی، می‌توانید خرید کنید و در یک روند نزولی، در زمان بازگشت قیمت به سطوح مقاومت فیبوناچی، اقدام به فروش نمایید.

برای شناسایی این سطوح، ابتدا باید نقاط سقف و کف را مشخص کنید. در روندهای نزولی، با کلیک بر روی نشانگر فیبوناچی، ماوس را بر روی بالاترین نقطه قرار داده و آن را به سمت پایین‌ترین نقطه بکشید و رها کنید.

در روندهای صعودی، این فرآیند به صورت معکوس انجام می‌شود؛ به این ترتیب که بر روی نشانگر فیبوناچی کلیک کرده و ماوس را بر روی پایین‌ترین نقطه قرار داده و آن را به سمت بالاترین نقطه بکشید و رها کنید.

آموزش تحلیل فیبوناچی

دنباله فیبوناچی در بسیاری از زمینه‌ها کاربرد دارد و بازارهای مالی یکی از مهم‌ترین حوزه‌هایی است که می‌توان از ابزارهای فیبوناچی بهره‌برداری کرد. این ابزارها در اکثر پلتفرم‌ها و وب‌سایت‌هایی که امکان تحلیل نمودارهای قیمتی را فراهم می‌کنند، از جمله تریدینگ ویو (TradingView) در دسترس هستند. برای دسترسی به این ابزارها، کافی است وارد سایت شوید و نمودار مورد نظر خود را با جستجوی نماد آن پیدا کنید. سپس از طریق نوار سمت چپ، به گزینه دوم مراجعه کرده و به کلیه ابزارهای فیبوناچی دسترسی پیدا کنید.

اعداد فیبوناچی در نمودارهای قیمتی می‌توانند سطوحی را ارائه دهند که به تحلیل و بررسی شما کمک می‌کند. این یک باور رایج است که اگر ابزار فیبوناچی به درستی به کار گرفته شود، می‌تواند رفتار بازار را در 70% موارد به درستی پیش‌بینی کند. با این حال، همان‌طور که در مورد سایر ابزارهای تحلیل تکنیکال نیز اشاره شد، استفاده از فیبوناچی به تنهایی برای معاملات توصیه نمی‌شود. بهتر است این ابزار با سایر روش‌ها ترکیب شود و معامله‌گران نباید به سطوح فیبوناچی به عنوان سطوح حمایت و مقاومت 100% نگاه کنند.

ابزارهای گوناگونی بر اساس اعداد و نسبت‌های فیبوناچی ایجاد شده‌اند که عبارتند از:

- فیبوناچی اصلاحی – دو نقطه‌ای (Fibonacci Retracement - RET)
- فیبوناچی گسترش – سه نقطه‌ای (Fibonacci Extension - EXT)
- فیبوناچی انبساطی (Fibonacci Expansion - EXP)
- فیبوناچی پروجکشن (Fibonacci Projection - PRO)
- فیبوناچی کمان‌ها (Fibonacci Arcs)
- فیبوناچی بادبزن (Fibonacci Fan)
- فیبوناچی کانال (Fibonacci Channel)

در ادامه آموزش، به بررسی سه نمونه از مهم‌ترین و معروف‌ترین ابزارهای فیبوناچی خواهیم پرداخت.

فیبوناچی اصلاحی (Fibonacci Retracement - RET)

فیبوناچی اصلاحی، خطوط افقی هستند که نقاط حمایت و مقاومت احتمالی را در نمودار قیمتی مشخص می‌کنند. هر سطح با درصدی خاص نشان داده می‌شود که بیانگر میزان اصلاح قیمت از موج حرکتی قبلی است. سطوح اصلاحی فیبوناچی شامل 23.6%، 38.2%، 61.8% و 78.6% می‌باشد. همچنین، سطح دیگری که به‌طور رسمی نسبت فیبوناچی محسوب نمی‌شود، 50% است که به‌طور گسترده‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرد.

فیبوناچی اصلاحی، که به فیبوناچی دو نقطه‌ای نیز معروف است، می‌تواند بر روی هر دو نقطه قیمتی مهم، مانند یک سقف و یک کف، ترسیم شود. با این کار، سطوح فیبوناچی بین این دو نقطه ایجاد می‌شود.

این ابزار می‌تواند برای ورود به معاملات، تعیین حد ضرر یا تعیین حد سود مورد استفاده قرار گیرد. به عنوان مثال، یک معامله‌گر ممکن است نمودار قیمتی را مشاهده کند که در یک روند صعودی قرار دارد و از سطوح فیبوناچی اصلاحی برای تصمیم‌گیری در مورد نقاط ورود و خروج استفاده کند.

پس از یک موج صعودی، قیمت ممکن است کمی به سمت پایین اصلاح شود و یک موج اصلاحی شکل بگیرد. در این لحظه، معامله‌گر می‌تواند از فیبوناچی اصلاحی استفاده کند و نقطه اول را بر روی شروع موج صعودی و نقطه دوم را بر روی انتهای آن قرار دهد. سپس، سطوح فیبوناچی اصلاحی بر روی نمودار و موج اصلاحی مشخص می‌شود که نقش حمایت را برای قیمت ایفا می‌کند. بدین ترتیب، معامله‌گر می‌تواند نقطه احتمالی پایان اصلاح را پیش‌بینی کرده و اقدام به خرید کند. پس از خرید، معامله‌گر حد ضرر را در سطوح پایین‌تر تعیین می‌کند.

مهم‌ترین سطوح جهت خرید می‌توانند سطوح 38.2%، 50% و 61.8% باشند. اگر قیمت به زیر 61.8% برود، معمولاً انتظار تغییر جهت و روند قیمت از سوی معامله‌گران وجود دارد.

فیبوناچی اصلاحی در روندهای نزولی نیز کاربرد مشابهی دارد و معامله‌گران می‌توانند از آن در این شرایط استفاده کنند. پس از شناسایی یک روند نزولی، معمولاً یک موج اصلاحی به سمت بالا شکل می‌گیرد که می‌توان فیبوناچی اصلاحی را بر روی موج نزولی ترسیم کرد. در این حالت، نقطه اول را بر روی شروع موج نزولی و نقطه دوم را بر روی انتهای آن قرار می‌دهیم. بدین ترتیب، می‌توان نقطه احتمالی پایان موج اصلاحی را شناسایی کرده و با استفاده از آن، اقدام به فروش کرد.

سطوح فیبوناچی اصلاحی نشان می‌دهد که قیمت ممکن است در کجا حمایت یا مقاومت شود، اما هیچ اطمینانی وجود ندارد که قیمت واقعاً در آنجا متوقف شود. به همین دلیل، بسیاری از معامله‌گران این ابزار را با سایر روش‌های تحلیل تکنیکال ترکیب می‌کنند تا سیگنال‌های مطمئن‌تری دریافت کنند. یکی از نکات منفی فیبوناچی اصلاحی این است که تعداد سطوح آن زیاد است و قیمت اغلب نزدیک به یکی از آن‌ها معکوس می‌شود. این موضوع می‌تواند برای معامله‌گران چالش‌برانگیز باشد، زیرا آن‌ها باید تشخیص دهند که کدام یک از سطوح احتمال بیشتری برای معکوس شدن قیمت دارد.

همان‌طور که اشاره شد، سطوح رایج فیبوناچی شامل 38.2٪، 50٪ و 61.8٪ هستند. این سطوح معمولاً نسبت به سایر سطوح واکنش‌های بیشتری از خود نشان می‌دهند.

برخلاف میانگین‌های متحرک، سطوح اصلاح فیبوناچی ثابت هستند. این ویژگی ثابت بودن سطوح قیمت، شناسایی سریع و آسان آن‌ها را ممکن می‌سازد و به معامله‌گران و سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا با احتیاط پیش‌بینی کرده و به تغییرات بازار واکنش نشان دهند.

علاوه بر این، سطوح فیبوناچی اصلاحی در روش‌های دیگری از تحلیل تکنیکال نیز به کار می‌روند. به عنوان مثال، این سطوح در الگوهای گارتلی و نظریه امواج الیوت به‌طور رایج استفاده می‌شوند. در برخی موارد، ممکن است قیمت در موج اصلاحی خود به اصلاح بیشتری نیاز داشته باشد و از 100% موج اصلی فراتر رود. در این حالت، همچنان از فیبوناچی اصلاحی استفاده می‌کنیم، اما سطوح بین 0 تا 100 دیگر کارایی ندارند و به سطوح بالای 100 توجه می‌کنیم. در اینجا، سطوح 1.27، 1.41 و 1.61 به عنوان سطوح مهم‌تر شناخته می‌شوند و به این حالت، فیبوناچی خارجی گفته می‌شود.

فیبوناچی گسترش (Fibonacci Extension - EXT)

به طور کلی، فیبوناچی گسترش سطوحی هستند که معامله‌گران از آن‌ها برای شناسایی اهداف سود احتمالی و پیش‌بینی ادامه حرکت قیمت پس از اصلاح استفاده می‌کنند. این سطوح به ویژه در شناسایی نقاط احتمالی تغییر روند و نواحی که انتظار می‌رود قیمت واکنش نشان دهد، بسیار مفید هستند.

کاربرد اصلی فیبوناچی گسترش زمانی است که قیمت سقف یا کف قبلی خود را می‌شکند و روند ادامه می‌یابد. برای استفاده از این ابزار، به سه نقطه نیاز داریم که بر اساس آن‌ها روند آینده قیمت را با توجه به موج اصلی و موج اصلاحی پیش‌بینی می‌کنیم. به عنوان مثال، در یک روند صعودی، نقطه اول را بر روی شروع موج صعودی (اصلی) قرار می‌دهیم، نقطه دوم را بر روی انتهای موج صعودی (اصلی) و سپس نقطه سوم را بر روی انتهای موج اصلاحی تعیین می‌کنیم.

فیبوناچی گسترش می‌تواند در استراتژی‌ها و سبک‌های معاملاتی مختلف مورد استفاده قرار گیرد. این ابزار قادر است نواحی حمایت و مقاومت حیاتی، نقاط بازگشت احتمالی و مناطق تغییر روند را شناسایی کند. به همین دلیل، معامله‌گران به طور گسترده‌ای از این ابزار بهره می‌برند.
گاهی اوقات، شناسایی یک منطقه حمایتی یا مقاومتی کلیدی در بازار می‌تواند چالش‌برانگیز باشد. در این شرایط، فیبوناچی گسترش می‌تواند به معامله‌گران کمک کند تا این مناطق کلیدی را شناسایی کنند. ترکیب ابزارهای فیبوناچی گسترش با یک استراتژی حمایت و مقاومت می‌تواند به معامله‌گران در انجام معاملات مطمئن‌تر یاری رساند.

مهم است که به این نکته توجه داشته باشید که قیمت ممکن است سطوح فیبوناچی گسترش را بشکند و بر اساس آن عمل نکند. این سطوح به معنای این نیستند که قیمت باید از آن‌ها تغییر کند، بلکه تنها نشان‌دهنده این است که قیمت‌های موجود در این سطوح از اهمیت بیشتری نسبت به قیمت‌های دیگر برخوردارند. به همین دلیل، نباید صرفاً بر اساس فیبوناچی گسترش اقدام به معامله کنید.

فیبوناچی اصلاحی نقاط احتمالی پایان اصلاح را برای معامله‌گران مشخص می‌کند که ممکن است قیمت از آن‌ها بازگردد، در حالی که فیبوناچی گسترش بیشتر برای تعیین اهداف سود و پیش‌بینی ادامه روند استفاده می‌شود. بنابراین، مهم‌ترین سطوح در این ابزار شامل سطوحی است که فراتر از 100% قرار دارند. شامل127%، 141، 161.8٪، 261.8٪، 423.6٪ و… است.

فیبوناچی انبساطی (Fibonacci Expansion - EXP)

سومین ابزار فیبوناچی که در میان معامله‌گران بازارهای مالی کاربرد دارد، فیبوناچی انبساطی است. برای رسم فیبوناچی انبساطی نیازی به ابزار جدیدی نداریم و می‌توانیم از فیبوناچی اصلاحی استفاده کنیم. کاربرد اصلی این ابزار مشابه فیبوناچی گسترش است و به‌طور عمده برای شناسایی اهداف سود به کار می‌رود.

رسم فیبوناچی انبساطی به این صورت انجام می‌شود که فیبوناچی اصلاحی را به‌صورت معکوس ترسیم می‌کنیم و اهداف قیمتی را که احتمال می‌دهیم قیمت در آن‌ها واکنش نشان دهد، پیش‌بینی می‌کنیم.

برای رسم آن، یک روند صعودی را در نظر بگیرید. پس از یک موج صعودی، قیمت یک موج اصلاحی را ایجاد می‌کند و سپس پس از اتمام این موج اصلاحی، دوباره شروع به افزایش می‌کند و سقف موج صعودی جدیدی را تشکیل می‌دهد. در این مرحله، می‌توانیم از فیبوناچی انبساطی استفاده کنیم. به این ترتیب، فیبوناچی اصلاحی را انتخاب کرده و نقطه اول آن را در انتهای موج صعودی (موج اصلی) و نقطه دوم را در ابتدای موج صعودی قرار می‌دهیم تا بتوانیم هدف موج دوم صعودی را پیش‌بینی کنیم. سطوح مهم در این نوع فیبوناچی مشابه سطوح فیبوناچی گسترش هستند.
شامل 127%، 141%، 161% 261.8%، 423.6% و… است.

نحوه انتخاب بهترین سطح ورودی

برای انتخاب بهینه‌ترین سطوح اصلاحی جهت ورود به بازارها، دو روش اصلی وجود دارد که در ادامه به تشریح آن‌ها می‌پردازیم:

روش تهاجمی: در این روش، با قرار دادن یک توقف ضرر در سمت مقابل سطح فیبوناچی، می‌توانید به هر یک از سطوح اصلاحی مورد نظر وارد شوید. در صورتی که قیمت به نقطه استاپ لاس شما برسد، می‌توانید مجدداً از طریق سطح بعدی وارد بازار شوید و این فرآیند را تا زمان بازگشت قیمت به نقطه مطلوب ادامه دهید. این رویکرد، یک روش تهاجمی برای شناسایی ورودی‌ها با استفاده از ابزار فیبوناچی به شمار می‌آید.

روش غیرفعال: در این روش، ابتدا باید صبر کنید تا قیمت سطوح حمایت یا مقاومت خود را در سطوح فیبوناچی شناسایی کند. سپس، لازم است مجدداً منتظر بمانید تا قیمت به مسیر اولیه خود بازگردد، و پس از آن می‌توانید وارد بازار شوید. شایان ذکر است که فیبوناچی به تنهایی یک سیستم معاملاتی نیست و باید به عنوان بخشی از یک سیستم معاملاتی جامع یا در ارتباط با آن مورد استفاده قرار گیرد.

سطوح فیبوناچی اکستنشن

ابزار فیبوناچی نه تنها برای شناسایی سطوح اصلاحی مورد استفاده قرار می‌گیرد، بلکه با طراحی سطوح اکستنشن، قادر است حرکت قیمت را نیز به تصویر بکشد. به این ترتیب، می‌توانید از فیبوناچی اکستنشن برای کسب سود و حتی ورود به روندهای مخالف بهره‌برداری کنید.

معامله‌گران از سطوح اکستنشن متنوعی استفاده می‌کنند، اما رایج‌ترین آن‌ها شامل سطوح 138.2% و 161.8% می‌باشد.

سطح اکستنشن 138.2%
سطح اکستنشن 161.8%

زمانی که قیمت به عقب برمی‌گردد و سپس در یکی از سطوح اکستنشن خارج می‌شود، می‌توان با استفاده از ابزار فیبوناچی در یکی از سطوح اصلاحی، پوزیشنی را ایجاد کرد.

نتیجه‌گیری

فیبوناچی به عنوان یکی از مفاهیم کلیدی در تحلیل تکنیکال، نقش بسزایی در شناسایی سطوح حمایت و مقاومت و در نهایت پیش‌بینی قیمت ایفا می‌کند. در این آموزش، به بررسی چند نمونه از کاربردهای این مفهوم در نمودارهای قیمت پرداخته شد. این روش تحلیل بر پایه دنباله اعداد فیبوناچی استوار است که هر یک از این اعداد ارتباط خاصی با یکدیگر دارند.