دیفای Defi چیست؟

دیفای (DeFi) چیست؟

دیفای، که به اختصار به معنای امور مالی غیرمتمرکز (Decentralized Finance) شناخته می‌شود، یک فناوری مالی نوین و پیشرفته است که می‌تواند به عنوان جایگزینی مناسب برای مؤسسات مالی، بانک‌ها و کارگزاری‌های بزرگ جهانی عمل کند. مؤسسات مالی تحت نظارت قوانین دولتی به ارائه خدمات به کاربران می‌پردازند و در ازای این خدمات، کارمزدهایی دریافت می‌کنند. اما دیفای به کاربران این امکان را می‌دهد که از خدمات مالی غیرمتمرکز بهره‌مند شوند، بدون نیاز به پرداخت کارمزدها و با حذف هزینه‌های اضافی.

این موضوع بسیار جالب است، بازار ارزهای دیجیتال با خود مزایای فراوانی را به زندگی بشر آورده و روز به روز تأثیرات آن‌ها بیشتر احساس می‌شود. کاربردهای دیفای در زندگی واقعی نیز به طور مداوم در حال افزایش است. زمانی که تمامی افراد جهان به مزایا و جذابیت‌های دیفای پی ببرند، دیگر استفاده از روش‌های سنتی مالی به تاریخ خواهد پیوست.

امور مالی متمرکز


در بخش بعدی، به طور جامع به بررسی مفهوم دیفای و کاربردها و مزایای آن خواهیم پرداخت. اما برای درک بهتر این پروژه که از بستر بازار ارز دیجیتال نشأت گرفته و به رقیبی هوشمند برای روش‌های مالی سنتی تبدیل شده است، ابتدا باید نگاهی به امور مالی متمرکز یا همان روش‌های مالی سنتی در جهان بیندازیم. این روش‌ها به خودی خود قدیمی نیستند و پس از چندین نسل از تغییرات و بهبودها، به عنوان راهکارهایی برای ارائه خدمات مالی به بشر معرفی شده‌اند. با این حال، هر فناوری در نهایت جای خود را به نمونه‌های جدیدتر و پیشرفته‌تر خواهد داد.

در سیستم‌های مالی متمرکز (Centralized Finance)، بانک‌ها، مؤسسات مالی و یا اشخاص ثالث مسئول دریافت و نگهداری وجوه نقد کاربران هستند. دارندگان حساب در بانک‌ها می‌توانند برای خرید یا انتقال وجه از حساب خود به سایر حساب‌ها اقدام کنند. در این فرآیند، بانک‌ها و مؤسسات مالی در ازای ارائه این خدمات و افزایش امنیت تراکنش‌ها، کارمزدهایی از کاربران دریافت می‌کنند. همچنین، تمامی این خدمات و مراحل تحت نظارت یک سازمان یا دولت انجام می‌شود و تمام تراکنش‌ها قابلیت ردیابی دارند.

پلتفرم دیفای چگونه کار می‌کند؟

عملکرد پلتفرم دیفای مشابه بلاکچین است. تراکنش‌های انجام‌شده توسط کاربران پس از تأیید توسط نودهای شبکه وارد بلاک می‌شوند و در صورت پر شدن بلاک، به بلاک‌های قبلی اضافه می‌شود. این روش امنیت بالایی دارد زیرا تغییر یک داده بدون تغییر تمامی داده‌های قبلی امکان‌پذیر نیست.

وام‌دهی در پلتفرم دیفای

یکی از کاربردهای دیفای در زمینه وام‌دهی است. کاربران می‌توانند دارایی‌های خود را به عنوان تأمین‌کننده مالی یا وام‌دهنده در استخرهای نقدینگی قفل کنند و سود ماهانه دریافت کنند. وام‌گیرندگان نیز می‌توانند از این پلتفرم برای دریافت وام استفاده کنند. نرخ بهره بر اساس شرایط و وضعیت استخر تعیین می‌شود و متغیر است.

دریافت وام از دیفای

برای دریافت وام از پلتفرم دیفای، کاربران می‌توانند ارزهای دیجیتال خود را به عنوان وثیقه در شبکه قفل کنند و بر اساس قوانین پلتفرم، مقدار وام خود را دریافت کنند. به عنوان مثال، ممکن است نیاز به وثیقه‌گذاری بیت‌کوین به ارزش ۱۰ هزار دلار برای دریافت وام به ارزش ۵ هزار دلار داشته باشند.

سودآوری از پلتفرم وام‌دهی دیفای

کاربران می‌توانند دارایی‌های خود را به بیت‌کوین تبدیل کنند و در یک پلتفرم وام‌دهی سپرده‌گذاری کنند. دارایی‌ها به صورت فریز در استخر نقدینگی قرار می‌گیرند و وام به کاربران تعلق می‌گیرد. این وام می‌تواند در جای دیگری سرمایه‌گذاری شده و سود حاصل شود.

تراکنش‌های مالی همتا به همتا در دیفای چیست؟

در پلتفرم دیفای، تراکنش‌ها بدون واسطه و به صورت مستقیم بین دو طرف صورت می‌گیرد، به اصطلاح "همتا به همتا" یا P2P. این یعنی دو فردی که قصد انجام تراکنش دارند، بدون نیاز به شخص ثالثی تمامی مراحل را طی می‌کنند. به عبارتی، هر تراکنش مالی که بدون واسطه صورت گیرد، در چارچوب دیفای جای می‌گیرد.

جایگزین واسطه‌ها و ناظران در دیفای چیست؟

در دیفای، واسطه‌ها و ناظران جای خود را به قراردادهای هوشمند می‌دهند. این قراردادها، جایگزینی برای ناظران مالی و موسسات واسطه شده‌اند و تمامی شرایط و قوانین یک تراکنش در آن‌ها ثبت می‌شود. طرفین با پذیرش این شرایط، وارد قرارداد می‌شوند و تمامی مراحل تا انتهای تراکنش تحت نظارت این قراردادهای هوشمند انجام می‌شود.

فایننس غیرمتمرکز چیست؟

فایننس غیرمتمرکز یا DeFi، یک سیستم مالی است که بدون نیاز به دخالت بانک‌ها و نهادهای دولتی فعالیت می‌کند. بر خلاف سیستم مالی متمرکز که تحت نظارت بانک‌های مرکزی و مقامات دولتی قرار دارد، در دیفای، تمامی فرآیندهای مالی از طریق فناوری بلاکچین و قراردادهای هوشمند مدیریت می‌شوند. این رویکرد به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهد که به‌طور مستقیم بر دارایی‌های خود نظارت داشته باشند و به خدمات مالی به‌طور برابر دسترسی پیدا کنند.

مزایای سیستم‌های مالی غیرمتمرکز

برنامه‌های دیفای به چند دلیل عمده اهمیت پیدا کرده‌اند:

۱. دسترسی جهانی به خدمات مالی: دیفای امکان دسترسی به خدمات مالی را بدون توجه به مکان جغرافیایی فراهم می‌کند. افراد در سراسر جهان می‌توانند از این سیستم استفاده کنند.
۲. هزینه کم تراکنش‌های بین‌المللی: تراکنش‌های بین‌المللی در دیفای هزینه‌های بسیار کمتری دارند، زیرا واسطه‌ها حذف شده‌اند.
۳. افزایش امنیت و حفظ حریم خصوصی: در دیفای، هر سرمایه‌گذار مسئول مستقیم دارایی‌های خود است و تراکنش‌ها بدون نیاز به تایید بانک مرکزی انجام می‌شود، که باعث افزایش امنیت و حفظ حریم خصوصی می‌شود.
۴. عدم سانسور معاملات: در دیفای هیچ نهادی نمی‌تواند تراکنش‌ها را سانسور کند یا از انجام آن‌ها جلوگیری نماید.

چالش‌ها و ریسک‌های دیفای

با تمام مزایایی که دیفای دارد، این سیستم با چالش‌ها و ریسک‌های خاص خود روبرو است:

۱. به‌روزرسانی امنیتی: حفظ امنیت در دیفای نیازمند به‌روزرسانی‌های مستمر است تا از حملات و تهدیدات جدید جلوگیری شود.
۲. خطرات هک و اسکم: قراردادهای هوشمند ممکن است مستعد خطاها و آسیب‌پذیری‌هایی باشند که باید با دقت طراحی و آزمون شوند.
۳. قوانین و مقررات: توافق با قوانین محلی و بین‌المللی چالشی بزرگ برای دیفای است، زیرا اغلب با محیط مالی سنتی تفاوت دارند.
۴. پایداری سیستم: دیفای نیازمند سیستمی پایدار و مقاوم در برابر حملات است تا اعتماد کاربران جلب شود.
۵. حفظ حریم خصوصی: برخی کاربران ممکن است نیاز به حفظ حریم خصوصی بیشتری داشته باشند و باید پروتکل‌هایی برای این موضوع ارائه شود.

پروژه‌های معروف دیفای

بعضی از پروژه‌های برجسته دیفای عبارتند از:

آوه (Aave)

آوه (Aave)، پروتکل وام‌دهی و استقراض غیرمتمرکز است که امکان کسب درآمد را با سپرده‌گذاری توکن‌ها به عنوان نقدینگی، برای کاربران فراهم می‌کند. Aave چندین ویژگی منحصر‌به‌فرد دارد. یکی از این ویژگی‌ها وام‌های فلش (flash loans) هستند؛ وام‌های فلش که به کاربران اجازه می‌دهند تا بدون سپرده‌گذاری مالی، وام بگیرند و آن را با تراکنش بازپرداخت کنند. علاوه‌بر‌این، Aave توکن بومی به نام AAVE دارد که برای حاکمیت شبکه، امنیت و استفاده از تخفیف‌های پلتفرم مورد نیاز است.

صرافی غیرمتمرکز یونی‌سوآپ (Uniswap)

صرافی غیرمتمرکز یونی‌سوآپ (Uniswap)، پروتکلی برای تبادل توکن‌های ERC-20 روی بلاک چین اتریوم است که به کاربران اجازه می‌دهد تا بدون نیاز به ثبت نام، ایجاد حساب کاربری یا واسطه، به صورت مستقیم با هم معامله کنند. Uniswap از الگوریتم بازار‌سازی خودکار (AMM) استفاده کرده و قیمت را براساس نسبت تعادل توکن‌های موجود در حوضچه‌های نقدینگی تعیین می‌کند. علاوه‌بر‌این، Uniswap توکن حاکمیتی به نام UNI دارد و دارندگان آن می‌توانند در تصمیم‌گیری درباره آینده پروتکل سهیم باشند.

پروژه رین (Ren)

پروژه رین (Ren)، پروتکل انتقال بین زنجیره‌ای غیرمتمرکز است که به کاربران اجازه می‌دهد تا هر توکن را بین هر بلاک چین دلخواه منتقل کنند. Ren از شاردینگ خصوصی برای پردازش داده‌های حساس بدون نیاز به افشای آن‌ها استفاده می‌کند و توکن بومی آن، REN نام دارد؛ این توکن برای اجرای نود‌ها، پرداخت کارمزد و ایجاد نقدینگی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

پروژه سینتتیکس (Synthetix)

پروژه سینتتیکس (Synthetix)، پلتفرم تولید و معامله توکن‌های مصنوعی (synthetic assets) است که بازتاب‌دهنده قیمت دارایی‌های واقعی مانند ارزهای فیات، رمزارزها، سهام، کالاها و شاخص‌ها هستند. Synthetix به کاربران اجازه می‌دهد تا با استفاده از توکن SNX به عنوان وثیقه، توکن‌های sUSD را ایجاد کرده و با آن‌ها در صرافی Synthetix.Exchange معامله کنند. Synthetix همچنین دارای چندین سرویس دیگر مانند Mintr، Kwenta و dHedge است.

پروژه کامپاند (Compound)

پروژه کامپاند (Compound)، پروتکل وام دهی و استقراض غیرمتمرکز است که به کاربران اجازه می‌دهد تا با سپرده‌گذاری توکن‌های خود، به عنوان نقدینگی، درآمد کسب کنند یا به عنوان وام‌گیرنده، وام بگیرند. Compound از الگوریتم قیمت‌گذاری پوشش‌دار استفاده می‌کند که نرخ بهره را براساس تقاضا و عرضه نقدینگی در هر بازار تعیین می‌کند؛ علاوه‌بر‌این، توکن حاکمیتی به نام COMP دارد که به دارندگان آن اجازه مشارکت در حاکمیت پروتکل را می‌دهد.

پروژه کایبر نتورک (Kyber Network)

پروژه کایبر نتورک (Kyber Network)، پروتکل تبادل غیرمتمرکز است که به کاربران اجازه می‌دهد تا با سرعت و امنیت بالا، هر توکن را با هر توکن دیگر مبادله کنند. Kyber Network از شبکه‌ای از بازارسازهای خودکار (AMM) و حرفه‌ای برای فراهم کردن نقدینگی برای هر جفت توکن استفاده کرده و توکن حاکمیتی به نام KNC دارد که دارندگان آن می‌توانند در حاکمیت شبکه و درآمد‌زایی نقش داشته باشند.

نتیجه‌گیری

فناوری‌های غیرمتمرکز به‌طور انقلابی دنیای مالی را دگرگون می‌کنند. این فناوری‌ها به افراد این امکان را می‌دهند که بدون نیاز به واسطه‌های سنتی، از خدمات مالی بهره‌مند شوند و ایده‌های خود را به راحتی توسعه دهند. هرچند دیفای با چالش‌هایی روبه‌رو است، اما پتانسیل بالایی برای تبدیل شدن به یک سیستم مالی پایدار و جهانی دارد.

علاوه بر این، با گسترش روزافزون فناوری‌های بلاکچین و قراردادهای هوشمند، امکان ایجاد اکوسیستم‌های مالی جدید و نوآورانه فراهم می‌شود. این اکوسیستم‌ها می‌توانند به کاهش هزینه‌ها، افزایش شفافیت و بهبود دسترسی به خدمات مالی برای افراد در سرتاسر جهان کمک کنند. به همین دلیل، دیفای نه تنها به عنوان یک جایگزین برای سیستم‌های مالی سنتی مطرح می‌شود، بلکه می‌تواند به ابزاری برای توانمندسازی اقتصادی و اجتماعی نیز تبدیل گردد.